Powództwo o zachowek niesie ze sobą z reguły trudności związane z określeniem oraz wyceną składników majątku i dokonanych przez spadkodawcę rozporządzeń, które mogłyby być uwzględnione na potrzeby substratu zachowku. Osoba uprawniona zazwyczaj nie posiada szczegółowych informacji w tym przedmiocie - z tych samych powodów faktycznych, dla których zostaje pominięta od spadku. Przekłada się to na problem natury prawnej, jako że roszczenie objęte pozwem musi być skonkretyzowane. Jeśli dopiero w trakcie procesu uprawniony pozyskiwał informacje o dodatkowych okolicznościach, które miały wpływ na potencjalne zwiększenie przysługującego mu zachowku, rozszerzenie w tym zakresie powództwa z powołaniem nowych twierdzeń mogłoby być teoretycznie objęte zarzutem przedawnienia.
Kwestia ta stanowiła podstawę rozważań Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2009 r. III CSK 298/08. W przedmiotowym orzeczeniu rozstrzygnięto to zagadnienie jednoznacznie na korzyść uprawnionego do zachowku.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego trafnie Sąd Okręgowy wskazał, że wniesienie pozwu spowodowało przerwanie biegu terminu przedawnienia roszczeń z tytułu zachowku w jakiejkolwiek wysokości, a nie tylko w stosunku do wartości roszczenia zgłoszonego w pozwie. W stanie faktycznym sprawy nie zaistniało świadome ograniczenie żądania przez powoda. W dniu wniesienia pozwu powód nie miał wiedzy na temat pełnej wysokości żądania, gdyż ustalenie wartości udziału w spadku, będącego podstawą obliczenia zachowku stanowiło przedmiot postępowania dowodowego Sądu pierwszej instancji i nastąpiło ostatecznie w oparciu o opinię biegłego.
Pozwana wniosła skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego w części, w której Sąd ten oddalił apelację ponad kwotę 53.250 zł W skardze kasacyjnej podniosła zarzut naruszenia prawa materialnego: art. 123 § 1 pkt 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię podlegającą na przyjęciu, że wniesienie przez powoda w dniu 22 lipca 2004 r. pozwu spowodowało przerwanie biegu przedawnienia roszczenia o zapłatę zachowku także co do kwoty roszczenia powoda objętego rozszerzonym żądaniem pozwu dokonanym w toku procesu już po upływie trzech lat od dnia otwarcia spadku, a nie tylko w stosunku do wartości roszczenia zgłoszonego w pozwie przed upływem trzech lat od dnia otwarcia spadku czyli przed upływem terminu przedawnienia, co w konsekwencji doprowadziło do niewłaściwego zastosowania przez Sąd drugiej instancji tego przepisu.
Sąd Najwyższy wskazał, że przerwanie biegu przedawnienia na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 k.p.c. przez wniesienie pozwu następuje na ogół w granicach żądania pozwu. Jeżeli więc powód dochodzi pozwem części roszczenia, to wniesienie pozwu nie przerywa biegu przedawnienia co do tej części roszczenia, która nie jest objęta pozwem. Przerwanie przedawnienia rozszerzonego roszczenia następuje z chwilą rozszerzenia powództwa w sposób prawem przewidziany. Jednakże, jeżeli chodzi o przedawnienie roszczenia o zachowek należy wziąć pod uwagę specyfikę tej instytucji. Zachowek stanowi odpowiedni ułamek udziału spadkowego. Dla ustalenia wartości udziału spadkowego konieczne jest ustalenie wartości spadku.
Oczywistym jest, że w czasie wnoszenia pozwu powód nie może przewidzieć cen, które będą w chwili orzekania. Z tego względu podanie w pozwie kwoty, która ostatecznie okaże się niższa od wartości w chwili orzekania przysługującego mu zachowku nie może być uważane za dochodzenie części roszczenia. W sytuacji, w której jak w niniejszej sprawie powód dochodził całości zachowku zmiany w zakresie żądanej kwoty w istocie nie były zmianami co do roszczenia o zachowek. Wbrew stanowisku skarżącej uznać należy za trafny pogląd Sądu Apelacyjnego że wniesienie pozwu z żądaniem zapłaty zachowku przerywa bieg przedawnienia roszczenia o zachowek nawet jeżeli ostatecznie żądana kwota zachowku okaże się wyższa od sformułowanej w pozwie.
