Pełnienie funkcji członka zarządu to niewątpliwie zadanie prestiżowe i nobilitujące. Stanowi wyraz zaufania do kompetencji oraz zdolności zarządczych konkretnej osoby. Niesie zwykle ze sobą także określone korzyści finansowe, adekwatne do pozycji finansowej spółki. Wszystkie te pozytywne aspekty nierzadko ułatwiają wyparcie ze świadomości faktu, że z taka rola łączy się także określona odpowiedzialność. W przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością ta okoliczność ma dość bezpośrednie przełożenie na potencjalne zobowiązania finansowe członków zarządu.
Określone spojrzenie na szeroki aspekt przedmiotowej problematyki można odnaleźć przykładowo w aktualnym orzeczeniu Sądu Apelacyjnego w Krakowie (Sygn. akt I ACa 1068/16). Przy czym dla potrzeb tego wpisu spektrum to zostanie ograniczone jedynie do niektórych aspektów formalnoprawnych – z pominięciem zagadnienia zgłoszenia wniosku o upadłość spółki, jako przesłanki wyłączającej odpowiedzialność członków zarządu. Poniższe cytaty z uzasadnienia dotyczą zatem aspektów określających pewne korzystne dla poszkodowanych domniemania w przedmiocie zakresu szkody oraz związku przyczynowo – skutkowego niezbędnego dla wykazania odpowiedzialności. Dodatkowo poruszony jest również - praktyczny i nieraz kluczowy dla skuteczności działania wierzyciela - temat przedawnienia (podkreślenia i pogrubienia własne)
Członkowie zarządu ponoszą na podstawie art. 299 k.s.h. odpowiedzialność deliktową za szkodę spowodowaną bezprawnym, zawinionym niezgłoszeniem przez członków zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. Niewątpliwie w tym przypadku egzekucja wierzytelności strony powodowej przeciwko spółce (...) okazała się bezskuteczna, co rodziło podstawy solidarnej odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki. W orzecznictwie przyjmuje się wynikające z tego przepisu domniemanie, że szkoda wierzyciela istnieje w wysokości niewyegzekwowanego wobec spółki zobowiązania. Domniemane w świetle tej regulacji są także związek przyczynowy między szkodą wierzyciela a niezłożeniem we właściwym czasie przez członka zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz zawinienie przez członka zarządu niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości uzasadnienie (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2015 r sygn. akt III CZP 54/15 OSNC 2016/9/101, LEX nr 1801799 i powołane tamże inne orzecznictwo).
Wysokość niewyegzekwowanej wierzytelności wynika wprost z tytułu wykonawczego (k-23) a składają się na niego należność główna w kwocie 84996,74zł , 37671,11zł i opłata w kwocie 667zł oraz dalsze odsetki maksymalne ( na chwile wystawienia tytułu 24%) od dnia 7 lipca 2011r. Z uwagi na ograniczenie zakresu odpowiedzialności z tytułu do kwoty wynikającej z klauzuli kwota 135000zł określa górną granicę nieściągniętej wierzytelności. Objęte odpowiedzialnością odszkodowawczą są także obowiązki uboczne, w szczególności odsetki za opóźnienie w zapłacie niewyegzekwowanej wierzytelności pieniężnej oraz koszty procesu zasądzone w tytule egzekucyjnym wydanym przeciwko spółce, a także koszty postępowania egzekucyjnego umorzonego wskutek bezskuteczności egzekucji (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 r., III CZP 118/06 OSNC 2007/9/136 i wyroki Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2007 r., III CSK 352/06 LEX nr 278665 i z dnia 18 maja 2011 r., III CSK 228/10 LEX nr 1027183).
Odpowiedzialność za niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki istnieje albowiem członkowie zarządu wyrządzają wierzycielowi szkodę, gdyż ten nie uzyskuje w ogóle zaspokojenia lub też uzyskuje zaspokojenie w mniejszym zakresie, niż miałoby to miejsce w przypadku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2013 r., I CSK 646/12 – lex nr 1365595). Skoro w styczniu 2009r. istniały jeszcze aktywa to istniała szansa, że strona powodowa zaspokoi swoją wierzytelność ( tak też zresztą przyjmował w swoich rozważaniach Sąd Okręgowy). Pozwani nie wykazali by strona powodowa nie uzyskała zaspokojenia co jest oczywiste przy prezentowanym stanowisku pozwanych o braku podstaw do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Nie jest zasadny podniesiony przez pozwanych zarzut przedawnienia. Deliktowa wierzytelność odszkodowawcza przeciwko członkom zarządu powstaje z chwilą bezskuteczności egzekucji z majątku spółki a więc, gdy jest już oczywiste, że wierzyciel nie uzyska zaspokojenia. W orzecznictwie i literaturze powszechnie utożsamia się pojęcie "bezskuteczność egzekucji” z niebudzącą wątpliwości nieściągalnością wierzytelności od samej spółki, tj. stanem, w którym z okoliczności sprawy wynika niezbicie, że spółka nie ma majątku, z którego wierzyciel mógłby uzyskać zaspokojenie swojej należności (por. wyroki Sądu najwyższego z dnia 26 czerwca 2003 r., V CKN 416/01, OSNC 2004, nr 7-8, poz. 129 z dnia 28 stycznia 2004 r., IV CK 176/02, Wokanda 2004/9/7; z dnia 27 października 2004 r., IV CK 148/04 LEX nr 146344 oraz z dnia 12 kwietnia 2012 r. II CSK 390/11 LEX nr 1211143). Powoływany przez pozwanych wpis w dziale 4 rejestru przedsiębiorców informacji o umorzeniu egzekucji sądowej toczącej się z wniosku innego wierzyciela nie korzysta z domniemania prawdziwości (art. 42 w zw. z art. 41 ust. 4 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. Dz.U. 2007r. Nr 168 poz. 1186 ze zm.), stąd dopiero umorzenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego z wniosku strony powodowej weryfikuje podnoszony brak majątku wynikający z ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym . Nie można więc tylko na podstawie tego wpisu w rejestrze przyjąć, że strona powodowa mogła uznawać niezbicie że i jej wierzytelność nie zostanie ściągnięta. O "dowiedzeniu się o szkodzie" można mówić wtedy, gdy poszkodowany zdaje sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazujących na fakt powstania szkody tj., gdy ma "świadomość doznanej szkody" a nie już wówczas , gdy powinien mieć taką świadomość. Dopóki tak rozumiane dowiedzenie się o szkodzie nie nastąpi, dopóty bieg przedawnienia terminu (a tempore scientiae) określonego art. 442 1 § 1 k.c. w ogóle nie może się rozpocząć. Ponadto w świetle art. 299k.s.h. , który wprost wiąże odpowiedzialność członka zarządu z bezskutecznością egzekucji dotyczącej wierzytelności spółki, wniesienie powództwa przeciwko członkowi zarządu jeszcze przed zakończeniem egzekucji, mogłoby wywołać zarzut przedwczesności roszczenia.
