Kontynuując wątek podziału majątku wspólnego małżonków, warto poczynić krótką wzmiankę o instytucji nakładów - czynionych przez różne zaangażowane osoby na poszczególne majątki. We wszystkich możliwych konfiguracjach. Przez wiele lat trwania małżeństwa, a zwłaszcza w przypadku, gdy małżonkowie dysponują istotnym majątkiem osobistym, przemieszczanie środków pomiędzy majątkami jest praktycznie nie do uniknięcia. Są różne cele życiowe na poszczególnych etapach małżeństwa, raptem pojawiają się wolne środki, które można dowolnie wykorzystać, zachodzi konieczność remontu lub ulepszenia jednego lub drugiego składnika majątku. Przepisy są skonstruowane w ten sposób, że - co do zasady - generowany w małżeństwie przychód zasila majątek wspólny. Jego "interakcja" z majątkiem osobistym jest zatem tylko kwestią czasu.
Najbardziej pospolite przypadki są unormowane wprost w przepisach.
§ 1. Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.
§ 2. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny.
§ 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego.
Proste ? Tylko pozornie. Już samo precyzyjne określenie, co jest nakładem danej kategorii, pozwala na kompleksową polemikę - opartą wszak w zakresie interpretacji o zwroty nieprecyzyjne. Do całej tej układanki dochodzą jeszcze np. wydatki małżonków, pokryte zobowiązania (długi), pewna specyfika uregulowań dotyczących środków związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, zaangażowanie rodziców małżonków i nakłady poniesione przez nich, w tym darowizny oraz przypadki ich odwołania. I temat rzeka - nakłady na majątek osób trzecich. W praktyce chodzi najczęściej o nakłady na dom lub mieszkanie wykorzystywane przez małżonków, które formalnie należy do rodziców jednego z nich. Swoją rolę odgrywa tu zarówno wartość odtworzeniowa, jak i rynkowa nieruchomości, ale i tak kluczowe jest procentowe ustalenie, z jakich źródeł takie nakłady były finansowane. Postępowanie często wkracza na płaszczyznę badania stanu majątkowego poszczególnych osób zaangażowanych w sprawę, jako że odmienne twierdzenia byłych małżonków, co do pochodzenia określonych środków, to praktycznie standard. Ustalenie, że dana kwota nakładów pochodziła nie z majątku wspólnego, a np. z darowizny od ojca, to oczywista korzyść dla jego, uwikłanego w proces, zstępnego.
Nie wszyscy także uświadamiają sobie, że - mimo iż oczywista intencja jest taka, aby wszelkie tematy kwalifikowane do tego "worka" zamknąć w jednym postępowaniu - często zdarzają się po takiej sprawie dalsze procesy "odpryskowe". Na przykład - co z nakładami z jednego majątku osobistego, na inny majątek osobisty. A jest to właśnie typowe roszczenie dodatkowe, które realizowane jest w odrębnym procesie (choć wyjątkowo może być też ujęte w sprawie o podział majątku wspólnego małżonków). Z drugiej strony - objęcie pewnych roszczeń postępowaniem dotyczącym działu majątku jest uzależnione od wniosku zainteresowanego. Od ustania wspólności / małżeństwa - do podziału majątku małżeńskiego, mija z reguły długi okres czasu; wymusza to dodatkowo analizę problematyki rozliczenia nakładów na ten majątek. Odrębnego podejścia wymaga także np. aspekt spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Sięgnięcie do przepisów historycznych to czasem jedyna możliwość na ustalenie pełnego stanu prawnego.
Tego typu sprawy są bardzo skomplikowane i długotrwałe. Pojawiają się biegli i świadkowie. Określanie dokonanych nakładów kilka(naście) lat wstecz wymaga sporej dawki cierpliwości po każdej ze stron. A poziom szczegółowości wzrasta wraz z wartością i zróżnicowaniem majątku. Poniżej przykładowa lista składników majątkowych, którą musiał ustalić sąd - i to z wyłączeniem tych oczywistych, w tym nieruchomości lub samochodów. Kwoty nie powinny zastanawiać - wynikały z propozycji jednego z małżonków. List jest długa, a to żaden rekord.
1) meble kuchenne typu segmentowego z okleiną białą lakierowaną na mat, w skład których wchodzą : 2 szafki stojące 0,80 m, szafka stojąca 0,60m, 2 szafki stojące 0,40 m stanowiące szuflady, 2 szafki wiszące 0,80 m, szafka wisząca 0,60 m, szafka wisząca 0,40 m, stół kuchenny i narożnik kuchenny do siedzenia - o łącznej wartości 510 zł,
2) zmywarka B. o wartości 260 zł,
3) kuchenka mikrofalowa D. o wartości 30 zł,
4) robot kuchenny M. o wartości 120 zł,
5) frytkownica M. o wartości 84 zł,
6) lodówko-zamrażarka A. o wartości 130 zł,
7) kuchenka gazowa M. (...) palnikowa, z piekarnikiem gazowym o wartości 100zł,
8) meble wypoczynkowe, tj. amerykanka 2 osobowa i 2 fotele o wartości 1.610 zł,
9) ława drewniana na 4 giętych nogach z półką o wartości 560 zł,
10) telewizor S. o wartości 120 zł,
11) stolik pod telewizor z okleiną teakową o wartości 84 zł,
12) zastaw wypoczynkowy tj. kanapo tapczan 2-osobowy i dwa fotele, tapicerka welurowa koloru beżowego o wartości 150 zł
13) biurko do komputera z okleiną olcha lakierowaną na mat o wartości 120 zł,
14) meblościanka z okleiną olcha lakierowaną na mat o wartości 500 zł,
15) wanna plastikowa 1,40 m o wartości 175 zł,
16) kabina prysznicowa wraz z brodzikiem i obudową z plexi o wartości 250 zł,
17) umywalka 0, 50 m o wartości 80 zł,
18) dwie szafki łazienkowe białe o wartości 300 zł,
19) muszla ustępowa o wartości 150 zł,
20) trzy baterie: wannowa, umywalkowa i prysznicowa o wartości 350 zł,
21) pralka A. używana o wartości 50 zł,
22) kosiarka spalinowa T. o wartości 150 zł,
23) meble sypialniane z okleiną ciemną lakierowaną na mat o wartości 390 zł,
24) dwie garderoby wnękowe o wartości 623 zł,
25) trzy komputery z monitorami starego typu o wartości 240 zł,
26) trzy biurka o wartości 120 zł,
27) DVD S. o wartości 40 zł,
28) wykaszarka spalinowa o wartości 128 zł,
29) ławki szkolne 7 sztuk i 13 różnych plastikowych krzeseł o wartości 91 zł,
30) skaner H. - 0 zł (bez wartości),
Każdy z małżonków, stojący przed koniecznością podziału majątku, powinien się dobrze zastanowić, czy ma siłę i ochotę samodzielnie prowadzić tego typu sprawy. O emocjach, związanych choćby z przesłuchiwaniem powinowatych, nie ma nawet sensu pisać. Brak wzajemnego zaufania stron do siebie i zastępowanie argumentów pretensjami - to także nie może dziwić, zwłaszcza jeśli dana sprawa rozwodowa nie należała do kategorii tych najbardziej kulturalnych.
Lubelskie Kancelarie zapewniają wsparcie w tego typu problemach prawnych, zarówno poprzez doradztwo, jak i zastępstwo procesowe, czy też nieformalną mediację pomiędzy stronami. Czasem obecność osoby z zewnątrz to jedyna możliwość, aby pojawiło się światełko w tunelu, prowadzące do polubownego rozwiązania większość problemów.
