W przypadku gwarancji udzielanych przez zagraniczne instytucje finansowe często można spotkać się z dopiskiem, iż do danej gwarancji stosuje się zasady URDG (Uniform Rules for Demand Guarantees, ICC Publication N. 758 – publikacja MIH nr 758), czyli Jednolitych reguł dla gwarancji płatnych na żądanie Międzynarodowej Izby Handlowej. Jest to typowa adnotacja m.in. w gwarancjach bankowych w formie komunikatu SWIFT. Gwarancje bankowe to natomiast często wykorzystywana przez wykonawców forma zabezpieczenia / wadium. O czym powinien wiedzieć zamawiający napotykając na odniesienie do wskazanej regulacji ?
Wiedza w tym przedmiocie przyda się w przypadku, gdy pojawi się konieczność skorzystania z takiej gwarancji - i to skorzystania szybkiego, wobec terminowego charakteru gwarancji bankowych. Beneficjent staje bowiem wówczas przed kilkoma praktycznymi problemami. O ile sama odpowiedzialność danego banku istnieje i z reguły jest bezsporna, to pewnej staranności i zachowania określonych wymogów formalnych wymaga prawidłowe zgłoszenie żądania zapłaty z tytułu takiej gwarancji. Co i jak wpisać w takim żądaniu oraz do kogo i jak je dostarczyć - wszystkie te kwestie mogą być opisane w samej gwarancji, ale z reguły po konkrety należy sięgnąć do zasad URDG.
Treść URDG nie jest oficjalnie publikowana w Internecie, a na stronach ICC istnieje jedynie możliwość zakupu książkowego wydania tej publikacji. Po pewnych staraniach treść po angielsku można odszukać w zasobach Internetu. Łatwiej dostępne są wyciągi z najważniejszych warunków tej regulacji. Większość jednak oczywiście w języku angielskim. Przy czym miała miejsce istotna nowelizacja omawianych reguł, a w konsekwencji opieranie się na źródłach internetowych jest objęte ryzykiem. Z punktu widzenia zamawiającego lub kontrahenta, który ma często kontakt z gwarancjami zagranicznymi, znajomość tych zasad wydaje się nieodzowna. Tym bardziej, że oferowana w sprzedaży pozycja zawiera zarówno przetłumaczoną wersję polską, jak i angielską tekstu normatywnego – zestawione obok siebie dla wygody i przejrzystości czytelnika.
Regulacja zawiera słowniczek oraz klauzule interpretacyjne, definiujące na przykład sposób wykładni gwarancji w przedmiocie angielskich określeń terminów – jakże kluczowych przy gwarancji. Wskazuje sposób rozumienia warunków oraz opisuje sposób realizacji gwarancji, uwzględniając udział w tym procesie oraz komunikację podmiotów trzecich, tj. banków beneficjenta oraz banku - gwaranta. Dla realizacji gwarancji SWIFT wymagane jest co do zasady skorzystanie z usług własnego banku, który np., potwierdza podpisy pod żądaniem zapłaty lub nawet sam następnie przesyła to wezwanie do banku - gwaranta. Żądanie zapłaty z gwarancji sporządza się z reguły w języku gwarancji. Znalazła się także tutaj norma wskazująca jak długo jest ważna gwarancja, w której treści nie oznaczono terminu ważności.
Ważne jest, aby wszelkie pisma do banku, projektowane w związku z realizacją gwarancji, dokładnie przeanalizować pod kątem wymogów formalnych. Dodatkowo niezbędne zazwyczaj będzie dokonanie tłumaczeń – i tu uwaga – tłumaczowi należy nakazać stosowanie nomenklatury z oryginalnej treści gwarancji oraz URDG. Jeśli wezwanie należy sporządzić w języku angielskim, to zastosowanie w piśmie takich samych normatywnych pojęć i sformułowań jak w angielskim oryginale to – nomen omen – najlepsza gwarancja należytego odebrania takiego pisma przez adresata. Tłumaczenie spontaniczne, nawet przez specjalistę od legal english, rodzi z miejsca szereg wątpliwości co do późniejszej skuteczności takiego żądania, np. wobec ryzyka zastosowania standardowych synonimów, które jednak – uwzględniając definicje legalne konkretnego aktu prawnego - mogą mieć własne i odmienne znaczenie. Spotkałem się w praktyce z takim przypadkiem, gdzie w zasadzie całe tłumaczenie żądania, poprawne z punktu widzenia anglisty, wymagało gruntownej modyfikacji prawniczej i dostosowania w zakresie użytych zwrotów i oznaczeń.
Należy pamiętać, że gwarant ma z reguły pięć dni roboczych na analizę zgłoszenia, a w razie określonych błędów lub braków takie zgłoszenie może nie zostać zrealizowane. O odmowie dowiadujemy się zatem nawet po kilkunastu dniach od daty wysłania żądania. Do tego czasu termin obowiązywania gwarancji może już się zakończyć i nie będzie możliwości ponowienia żądania. Stąd rekomendować należy rozpoczęcie procesu uruchamiania gwarancji z możliwie największym wyprzedzeniem, tak aby w razie problemów był czas na wysłanie poprawionego wniosku. Tym bardziej, że z reguły za datę wpływu żądania uważa się nie dzień jego nadania, a dzień faktycznego dostarczenia pisma do zagranicznego banku. Zawczasu należy zatem także ustalić, jaką pomoc w tym zakresie może zapewnić nasz bank i czy aby nie ma potrzeby poszukać na rynku innej oferty dla potrzeb realizacji danej gwarancji.
Na marginesie można tylko dodać, że sama forma gwarancji bankowej w postaci komunikatu SWIFT spełnia wymagania wadium wynikające z ustawy Prawo zamówień publicznych, co znalazło także potwierdzenie w kilku orzeczeniach KIO. Kluczowa jest bowiem, jak przy każdej gwarancji, treść ujętego w niej zobowiązania oraz przesłanki umożliwiające skorzystanie przez zamawiającego z tego instrumentu prawnego.
